««Սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագիծ

, որ այն սնանկության գործերով, որում առկա են գույքով ապահովված պահանջատերեր՝ հաճախակի ի հայտ են գալիս դեպքեր, երբ ապահովված պահանջատերը դատարանի համապատասխան որոշմամբ գույքը իրացնում է արտադատական կարգով: Փորձը ցույց է տալիս, որ նման դեպքերում հիմնականում չի վերականգնվում տվյալ գույքի իրացումից առաջացած անուղղակի հարկային պարտավորությունների գումարը, իսկ պարտապանի կողմից գնորդներին տրամադրվում են հարկային հաշիվներ, որոնց հիման վրա գնորդները հաշվանցում են իրացումից առաջացած հարկային պարտավորությունները:

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Օ Ր Ե Ն Ք Ը

«ՍՆԱՆԿՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հոդված 1. «Սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության 2006 թվականի դեկտեմբերի 25-ի ՀՕ-51-Ն օրենքի (այսուհետ՝ Օրենք) 19-րդ հոդվածի 2-րդ մասի երրորդ պարբերությունը շարադրել նոր խմբագրությամբ՝ հետևյալ բովանդակությամբ.

«Պարտապանի լուծարման գործընթացը սկսվելուց հետո ստուգում կամ ուսումնասիրություն իրականացնելն արգելվում է, բացառությամբ՝ 

Հարկային մարմնի կողմից իրականացվող այն ստուգումների, որոնք սկսվել են մինչև պարտապանի նկատմամբ լուծարման վարույթ սկսելու մասին որոշում կայացնելը,
Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքի 343-րդ հոդվածի 3-րդ մասով սահմանված՝ արտագնա ուսումնասիրությունների:»:
Հոդված 2. Օրենքի 43-րդ հոդվածում՝

2-րդ մասի «իրացման հաշվին» բառերից հետո լրացնել «` պահպանման և իրացման հետ կապված ծախսերը և գույքի օտարումից առաջացող հարկերը պահելուց հետո» բառերը:
5-րդ մասի «ստացված միջոցների հաշվին» բառերից հետո լրացնել «՝ նվազեցված գույքի պահպանման և փոխանցման ծախսերը և գույքի օտարումից առաջացող հարկերը» բառերը:
6-րդ մասը շարադրել նոր խմբագրությամբ ՝ հետևյալ բովանդակությամբ.
«Պարտատերերի ցանկում ընդգրկված ապահովված պարտատերը չի կարող մասնակցել պարտապանին պատկանող իր համապատասխան պարտավորության համար չապահովված իրավունքի առարկայի իրացումից ստացված միջոցների բաշխմանը մինչև ապահովված իրավունքի առարկայի իրացումը, քանի դեռ ապահովված իրավունքի առարկայի  ընթացիկ արժեքը (գնահատված արժեքը կամ ընթացող աճուրդների մեկնարկային գինը՝ առանց գույքի օտարումից առաջացող  հարկերի) ավելի կամ հավասար է ապահովված պարտատիրոջ պահանջին, բացառությամբ դատարանի որոշմամբ համարժեք պաշտպանություն տրամադրելու դեպքերի: Եթե ապահովված իրավունքի առարկայի արժեքը (մեկնարկային գինը) առանց գույքի օտարումից առաջացող հարկերի հրապարակային սակարկություններով իրացման ընթացքում կամ գույքի կորստի (ոչնչացում, հափշտակություն) կամ վնասելու արդյունքում նվազում է ապահովված պահանջի չափից, ապա ապահովված պարտատերը ձեռք է բերում քվեարկության ձայնի իրավունք` ապահովված իրավունքի առարկայի արժեքի (առանց գույքի օտարումից առաջացող հարկերի) նվազած չափով:»:

7-րդ մասի «ստացված միջոցները» բառերից հետո լրացնել «, նվազեցված գույքի օտարումից առաջացող հարկերը,» բառերը:
8-րդ մասի «ստացված միջոցները» բառերից հետո լրացնել «, նվազեցված գույքի պահպանման և փոխանցման ծախսերը և գույքի օտարումից առաջացող հարկերը,» բառերը:
9-րդ մասը շարադրել նոր խմբագրությամբ՝ հետևյալ բովանդակությամբ.
«Եթե ապահովված իրավունքի առարկայի մեկնարկային գինը առանց գույքի օտարումից առաջացող հարկերի հավասար է ապահովված պարտատիրոջ պահանջի գումարին կամ ցածր է դրանից, ապա պարտատերերի ցանկում ընդգրկված պարտատերն իրավունք ունի իր պահանջի կամ դրա մասի չափով դատարանի որոշմամբ որպես սեփականություն իր կամ իր նշած անձի օգտին ստանալու գրավի առարկան` վճարելով գույքի օտարումից առաջացող  հարկերը, այդ գույքի պահպանման և փոխանցման հետ կապված ծախսերը, ինչպես նաև կառավարչի վարձատրությունը` գրավի առարկայի արժեքի 5 տոկոսի չափով (առանց գույքի օտարումից առաջացող  հարկերի արժեքի): Այդ դեպքում տվյալ պարտատիրոջ պահանջի չափը չի նվազեցվում գույքի պահպանման և փոխանցման ծախսերի և կառավարչի վարձատրության համար վճարված գումարի չափով:»:

10-րդ մասի 1-ին և 2-րդ կետերը շարադրել նոր խմբագրությամբ՝ հետևյալ բովանդակությամբ.
«1) գույքի առաջիկա իրացման համար գնահատված կամ մեկնարկային գինը (նվազեցված գույքի օտարումից առաջացող հարկերի գումարը) հիմնական ապահովված պարտավորության արժեքի չափը գերազանցելու դեպքում` ապահովված պահանջի, գույքի պահպանման և իրացման համար հաշվարկված ծախսերը.

2) գույքի առաջիկա իրացման համար գնահատված կամ մեկնարկային գինը (առանց գույքի օտարումից առաջացող հարկերի գումարի) հիմնական ապահովված պարտավորության արժեքի չափից պակաս լինելու դեպքում` վերջին չկայացած աճուրդի մեկնարկային գնի առանց գույքի օտարումից առաջացող  հարկերի չափով:»:

Հոդված 3. Օրենքի 82-րդ հոդվածի 1-ին մասը շարադրել նոր խմբագրությամբ՝ հետևյալ բովանդակությամբ.

«1. Պարտատերերի չապահովված պահանջները բավարարվում են հետևյալ հերթականությամբ`

ա) պարտապանին սնանկ ճանաչելու մասին դատարանի վճիռն օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո պարտապանի գույքի օտարումից առաջացող հարկային պարտավորությունները,

 բ) կառավարչի վարձատրությունը և վարչական ծախսերը, այդ թվում`

- գույքի պահպանման և տնօրինման համար անհրաժեշտ ծախսերը (սնանկության դիմումը ներկայացնելու օրվանից մինչև ֆինանսական առողջացման ծրագրի նախագծի հաստատումն ընկած ժամանակահատվածում ֆինանսավորումները),

- վարչական աշխատողների աշխատավարձը, եկամտային հարկի վճարումները և պարտադիր սոցիալական վճարները,

- վարչական ապարատը պահպանելու համար այլ անհրաժեշտ ծախսերը,

- պարտադիր սոցիալական վճարները,

- աշխատավարձի, եկամտային հարկի և պարտադիր սոցիալական վճարների վերաբերյալ փաստաթղթերի արխիվացման ծախսերը.

գ) այն քաղաքացիների պահանջները, որոնց առջև պարտապանը պատասխանատվություն է կրում նրանց կյանքին կամ առողջությանը վնաս պատճառելու համար` համապատասխան պարբերական վճարումների կապիտալացման հաշվարկի միջոցով, ինչպես նաև պարտապան քաղաքացու նկատմամբ ալիմենտների գծով պահանջները (երեխա, անաշխատունակ ծնող, անաշխատունակ ամուսին).

դ) աշխատանքային պայմանագրերից բխող պահանջները (ներառյալ` պարտապանին սնանկ ճանաչելու մասին վճիռն օրինական ուժի մեջ մտնելու պահից մինչև լուծարումն առաջացած), բայց ոչ ավելի, քան պարտապանին սնանկ ճանաչելու պահին նախորդող 6 ամիսը, հեղինակային պայմանագրերով վարձատրությունների վճարումները և սույն հերթի պահանջների բավարարումից առաջացած եկամտային հարկի և պարտադիր սոցիալական վճարների գումարները.

ե) դատական ծախսերը.

զ) չապահովված պահանջները, որոնք առաջացել են պարտապանին սնանկ ճանաչելու մասին վճիռն օրինական ուժի մեջ մտնելու պահից` սույն օրենքով սահմանված կարգով իրականացված գործառնությունների (այդ թվում` գործունեության վերսկսման) հետևանքով.

է) չապահովված պարտատերերի պահանջները, ներառյալ` պարտադիր սոցիալական վճարները և Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի և համայնքների բյուջեների նկատմամբ առաջացած` հարկերի և (կամ) վճարների, վարչարարությունից ծագած տուգանքների գծով պարտավորությունները, բացառությամբ ստորադաս չապահովված պարտատերերի պահանջների.

ը) ստորադաս չապահովված պարտատերերի պահանջները` համաձայն սույն օրենքի 83-րդ հոդվածի.

թ) պարտապանի հիմնադիրների (մասնակիցների, բաժնետերերի, անդամների կամ գործընկերների) պահանջները:»:

Հոդված 4. Օրենքի 90-րդ հոդվածի 2-րդ մասի երկրորդ պարբերությունում «նախատեսված դեպքերի» բառերից հետո լրացնել «, ինչպես նաև Օրենքի 19-րդ հոդվածի 2-րդ մասի երրորդ պարբերությամբ նախատեսված ստուգումներով և ուսումնասիրոթյուններով առաջացած պարտավորությունների, որոնք առաջադրվել են սնանկության գործի ավարտի մասին վճռից հետո» բառերը:

Հոդված 5. Օրենքի 105-րդ հոդվածի 1-ին մասը լրացնել նոր «ե» կետով՝ հետևյալ բովանդակությամբ.

«ե) Օրենքի 19-րդ հոդվածի 2-րդ մասի երրորդ պարբերությամբ նախատեսված անավարտ ստուգումներ կամ ուսումնասիրոթյուններ առկա չեն»:

Հոդված 6. Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրվանից:

Հ Ի Մ Ն Ա Վ Ո Ր ՈՒ Մ

«ՍՆԱՆԿՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ»

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔԻ ՆԱԽԱԳԾԻ

Կարգավորման ենթակա խնդիրը.
«Սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի մշակումը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ այն սնանկության գործերով, որում առկա են գույքով ապահովված պահանջատերեր՝ հաճախակի ի հայտ են գալիս դեպքեր, երբ ապահովված պահանջատերը դատարանի համապատասխան որոշմամբ գույքը իրացնում է արտադատական կարգով: Փորձը ցույց է տալիս, որ նման դեպքերում հիմնականում չի վերականգնվում տվյալ գույքի իրացումից առաջացած անուղղակի հարկային պարտավորությունների գումարը, իսկ պարտապանի կողմից գնորդներին տրամադրվում են հարկային հաշիվներ, որոնց հիման վրա գնորդները հաշվանցում են իրացումից առաջացած հարկային պարտավորությունները

Ընթացիկ իրավիճակը և իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը.
Այն սնանկության գործերով, որում առկա են գույքով ապահովված պահանջատերեր՝ հաճախակի ի հայտ են գալիս դեպքեր, երբ ապահովված պահանջատերը դատարանի համապատասխան որոշմամբ գույքը իրացնում է արտադատական կարգով: Փորձը ցույց է տալիս, որ նման դեպքերում հիմնականում չի վերականգնվում տվյալ գույքի իրացումից առաջացած անուղղակի հարկային պարտավորությունների գումարը, իսկ պարտապանի կողմից գնորդներին տրամադրվում են հարկային հաշիվներ, որոնց հիման վրա գնորդները հաշվանցում են իրացումից առաջացած հարկային պարտավորությունները: Հետևաբար՝ ստացվում է, որ պետական բյուջեն նման գործարքներից կրում է կրկնակի վնաս՝ նախ բյուջե չի մուտքագրվում գույքի վաճառքից առաջացած հարկը, իսկ դրա հաշվին բյուջե չի մուտքագրվում նաև գնորդի կողմից իրացման արդյունքում առաջացած հարկը(գույքի վաճառքից առաջացած հարկի գումարի չափով):

Բազմաթիվ են նաև դեպքերը, երբ պարտապանը գրավադրել է երրորդ անձանց (հիմնականաում ֆիզիկական անձանց) գույքը: Սնանկության վարույթում գույքը կառավարչի կամ գրավառուի կողմից օտարելուց հետո ֆիզիկական անձանց մոտ առաջանում են հարկային պարտավորություններ, իսկ վերջիններս դրանց առկայության մասին իրազեկվում են հարկային մարմնից ստացված ծանուցումներից: Հիմնականում ֆիզիկական անձինք ի վիճակի չլինելով վճարել առաջացած պարտավորությունները, իրենց կամքից անկախ հանգամանքներով պայմանավորված (գույքը վաճառքի գինը որոշվել է այլ անձի կողմից) ևս ճանաչվում են սնանկ, իսկ պետական բյուջեն և պարտապան չհանդիսացող գրավատուները կրում են էական վնասներ:

Միաժամանակ, Նախագծով ընդլայնվել է պարտապանի լուծարման գործընթացը սկսվելուց հետո ստուգում կամ ուսումնասիրություն իրականացնելու շրջանակը: Մասնավորապես, նախատեսվել է վերոնշյալ ստուգումը շարունակել նաև հարկային մարմնի կողմից իրականացվող այն ստուգումների դեպքում, որոնք սկսվել են մինչև պարտապանի նկատմամբ լուծարման վարույթ սկսելու մասին որոշում կայացնելը: Լուծարման վարույթում գտնվող պարտապանի մոտ անհրաժեշտություն է առաջանում իրականացնել հսկիչ գնումներ, չափագրումներ, ՀՀ հարկային օրենսգրքով նախատեսված ուսումնասիրություններ:

Բացի այդ, Նախագծով նախատեսվում է, որ վերոնշյալ ստուգումների և ուսումնասիրությունների, ինչպես նաև միասնական հաշվին մուտքագրման ենթակա գումարների հիմնավորվածության և հանդիպակաց ուսումնասիրությունների դեպքում, ֆինանսապես առողջացած անձն օրենքով նախատեսված դեպքերում սնանկության վերաբերյալ գործի ավարտի դեպքում չի ազատվում բոլոր այն պարտավորություններից, որոնցից բխող պահանջները չեն ներկայացվել (նկատի ունենալով այն հանգամանքը, որ դեռևս վերը նշված ստուգումը կամ վերստուգումը ավարտված չէ) ավարտված սնանկության գործի շրջանակներում, և այդ պարտատերերը չեն զրկվում հետագայում առողջացած անձի նկատմամբ պահանջներ ներկայացնելու իրավունքից:

Հետևաբար, հաշվի առնելով վերը նշվածը՝ անհրաժեշտություն է առաջացել մշակել «Սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծ, որով նախատեսվում է ապահովված իրավունքի առարկայի իրացումից ստացած միջոցների բաշխումը իրականացնել նշված առարկայի իրացումից առաջացող անուղղակի հարկերը պահելուց հետո, ինչի արդյունքում կերաշխավորվի նշված գումարների վճարումը ՀՀ պետական բյուջե և լրացուցիչ վարչարարական գործիքներ և ծախսեր չեն իրականացվի դրանց գանձման ուղղությամբ:

Առաջարկվող կարգավորման բնույթը․
Հաշվի առնելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 34-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, այն է՝ նորմատիվ իրավական ակտում փոփոխություն կամ լրացում կարող է կատարվել միայն նույն տեսակի և բնույթի նորմատիվ իրավական ակտով, մշակվել է «Սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագիծը:

Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները և անձինք.
Նախագիծը մշակվել է ՀՀ ՊԵԿ իրավաբանական վարչության կողմից:

Նպատակը և ակնկալվող արդյունքը.
Կերաշխավորվի ապահովված իրավունքի առարկայի իրացումից առաջացող անուղղակի հարկերի վճարումը ՀՀ պետական բյուջե և լրացուցիչ վարչարարական գործիքներ և ծախսեր չեն իրականացվի դրանց գանձման ուղղությամբ:

e-draft.am